Cel ogólny programu

Zapobieganie uzależnieniom i innym destrukcyjnym zachowaniom oraz nieprawidłowej adaptacji społecznej dzieci w wieku wczesnoszkolnym poprzez wspieranie prawidłowego rozwoju i rozwijanie umiejętności psychospołecznych kluczowych dla tego okresu rozwojowego.

Cele szczegółowe programu

• rozwijanie umiejętności psychospołecznych uczniów, w tym umiejętności rozpoznawania i nazywania uczuć, umiejętności radzenia sobie z negatywnymi emocjami, kształtowania pozytywnej samooceny i pozytywnego obrazu siebie,
• zapobieganie destrukcyjnym zachowaniom w klasie/grupie rówieśniczej i odrzuceniu rówieśniczemu poprzez tworzenie warunków do rozwoju empatii i zdolności przyjmowania  perspektywy drugiego człowieka, które służą wspieraniu rozwoju umiejętności współpracy i wspólnej zabawy w grupie, umiejętności rozwiązywania problemów/konfliktów oraz umiejętności podejmowania samodzielnych decyzji,
• zachęcanie do zdrowego stylu życia poprzez zwiększenie wiedzy o własnym ciele, zachowaniach prozdrowotnych, zasadach bezpieczeństwa i niektórych zagrożeniach dla zdrowia, w tym związanych z używaniem szkodliwych substancji chemicznych.  

• Założenia

  Program Spójrz inaczej dla klas 1-3 opiera się na założeniach psychologii prewencji, znanej w Polsce pod nazwą „psychoprofilaktyka” (Sęk, 1991, Ostaszewski 2003). Koncepcja zakłada się, że u źródeł zaburzeń psychicznych i problemów takich jak uzależnienia, leżą przede wszystkim deficyty umiejętności psychospołecznych, nierozwiązane kryzysy rozwojowe, niskie poczucie własnej wartości, trudne doświadczenia (np. odrzucenie rówieśnicze). Dlatego główne kierunki działań edukacyjnych programu Spójrz inaczej są nastawiane na wspieranie prawidłowego rozwoju psychospołecznego, rozwijanie umiejętności, które pomagają dzieciom w nawiązywaniu zdrowych relacji z rówieśnikami oraz w radzeniu sobie z trudnymi emocjami i sytuacjami życiowymi.
  Przyjęcie takiego głównego założenia miało swoje konsekwencje dla wyboru i sposobu przygotowania realizatorów programu. 
  Program został ukierunkowany na wspieranie dzieci w środowisku szkolnym, które w tym okresie rozwojowym staje się naturalnym miejscem rozwijania umiejętności psychospołecznych. Ponadto przy tworzeniu programu skupiono się na nauczycielach wczesnej edukacji jako głównych realizatorów programu. Dlatego drugim filarem programu stała się psychoedukacja nauczycieli, wspieranie rozwoju ich podstawowych umiejętności wychowawczych, uwrażliwianie na potrzeby dzieci, odpowiedni sposób kontaktowania się z dzieckiem.
  Trzecim filarem, na którym wspiera się program jest wiedza z psychologii rozwojowej dotycząca prawidłowości rozwojowych dzieci w młodszym wieku szkolnym. Wiedza ta dostarcza argumentów wskazujących, że okres wczesnoszkolny (7-10 lat)  to bardzo istotny okres w rozwoju podstaw samooceny, poczucia skuteczności w działaniu, umiejętności współdziałania z innymi (Erikson 1959, Hurlock, 1985, Brzezińska (red), 2005). Zaniedbania na tym etapie rozwoju negatywnie rzutują na przyszłe funkcjonowanie społeczne nastolatków w okresie adolescencji i wczesnej młodości. W związku z tym sprzyjają używaniu substancji psychoaktywnych i innym ryzykownym zachowaniom dzieci i młodzieży.  

  Czynniki ryzyka:
  Zajęcia programu Spójrz inaczej są ukierunkowane na kompensowanie deficytów umiejętności psychospołecznych (np. współpracy z innymi dziećmi, wspólnej zabawy, braku umiejętności kierowania swoimi emocjami, rozpoznawania emocji innych ludzi, rozwiązywania konfliktów), a także na zapobieganie niskiemu poczuciu własnej wartości, niskiej pozycji w grupie rówieśniczej, odrzuceniu rówieśniczemu, niepowodzeniom wczesnoszkolnym, zachowaniom agresywnym lub destrukcyjnym w klasie, niedostatecznej wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia.

  Czynniki chroniące:

  Program jest nastawiony na wspieranie kluczowych w tym okresie rozwojowym umiejętności psychospołecznych (radzenia sobie z trudnymi emocjami, konstruktywnego porozumiewania się, rozwiązywania konfliktów, budowania pozytywnego obrazu siebie itd.), wzmacnianie zdrowych reguł funkcjonowania w klasie/grupie rówieśniczej, rozwijanie umiejętności wychowawczych nauczycieli wczesnej edukacji (np. umiejętności kierowania klasą, umiejętności rozpoznawania potrzeb dzieci, wspierania w trudnych sytuacjach itd.), i tworzenie pozytywnego klimatu klasy szkolnej i całej szkoły.